Kanser tedavisinde kullanılan ve halk tarafından “akıllı ilaç” olarak tanımlanan hedefe yönelik, yüksek maliyetli kanser ilaçlarının özellikle son birkaç yıldır “endikasyon dışı” kullanım talebi hızla artmaktadır. Ayrıca prospektüse ve onaylı endikasyonda belirtilen şartlara / prosedüre uymayan hastalar için kullanılan kanser ilaçlarının bedelinin karşılanmasında sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorun, yatan hastaların tedavilerinde ilaç bedeli, ayakta tedavilerde ise hastaya temin edilen ilaçların katkı payı ödenmesinde yaşanmaktadır. Bu durum tedavi süreçlerini etkilemekte, ölümle yaşam arasında ince bir çizgide yaşam savaşı veren kanser hastaları ve hasta yakınlarında mağduriyete yol açmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumu
kanser ilaçlarının bedellerini hangi koşullara göre ödemektedir.
Yatarak ve ayakta tedavide kullanılan
kanser ilaçlarının prospektüse ve onaylı endikasyonda belirtilen şartlara
(prosedüre) uyan hastaların ilaç bedelleri SGK tarafından karşılanmaktadır. Ancak
hekim tarafından önerilen ilacın endikasyon dışı kullanım durumunda ise SGK
ilacın bedelini karşılamamakta ve aşağıda belirtilen süreç başlatılmaktadır.
Hastanede yatan hasta için
endikasyon dışı ilaç kullanım süreci şu şekilde işlemektedir.
-Hastane/hekim, ilacın endikasyon dışı kullanımı için Sağlık
Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna (TİTCK) müracaat ederek kullanım
onay izni almakta,
-Hasta, önce Sağlık Bakanlığından alınan endikasyon
dışı kullanım onayıyla SGK’ya müracaat ederek ilacın bedelinin ödenmesini talep
etmekte,
-SGK’da ilacın onaylı prospektüsteki koşullara
uymaması durumunda ilaçla ilgili hiçbir ödeme yapmayacağına dair cevap
yazmaktadır.
-Hasta bedeli karşılayabiliyorsa cebinden ödeyerek
kısa sürede ilaca ulaşabilmekte; parası yoksa mahkeme yolu önerilmektedir.
Mahkeme – Avukat masrafları ve uzayan bir süreç. Doğaldır ki bu durumda tedavi
gecikmektedir. Eğer hasta hala yaşıyorsa mahkeme lehe karar verdiğinde bu karar
ile SGK’ya başvuru yapılmakta, SGK da ilacın bedelini ödeyeceğine dair bilgiyi
medulla sistemi üzerinden belirterek yatan hastaya ilacı kullanma imkanı
sağlamaktadır. İlacın bedelini de hastane SGK’ya fatura etmekte ve SGK’da
hastaneye ödemeyi yapmaktadır.
Yatan hastalarda kullanılan
bazı ilaçlar, endikasyonları ve güncel ilaç fiyatları
Opdivo 100 mg/10 ml 1 flakon fiyatı
13.456.08 TL.
Endikasyon: Yetişkinlerde maling melanom (cilt
kanseri), ilerlemiş renal hücreli karsinom (ilerlemiş böbrek kanseri),
metastatik (diğer organlara sıçrayan) küçük hücreli dışı akciğer kanseri,
metastatik cerrahi işlem yapılamayan lokal ilerlemiş özofagusun (yemek borusu)
skuamöz (yassı) hücreli kanserinin tedavisinde
Önerilen doz 2 haftada bir 240 mg ayda 480 mg. Bir
aylık tedavinin bedeli 64.588,12 TL dir.
Keytruda 100 mg/4ml 1 flakon fiyatı
23.312.99 TL.
Endikasyon: Yetişkinlerde daha önce tedaviye yanıt
vermemiş rezeke edilemeyen (cerrahi yolla çıkarılamayan) veya metastatik
melanoma (diğer organlara sıçrayan cilt kanseri), küçük hücreli dışı akciğer
kanseri, mesane kanseri (ürotelyal karsinom)
Önerilen kullanım dozu 3 haftada (21 günde) bir 200 mg.
Bir aylık tedavinin bedeli 46.625.98 TL’dir.
Perjeta 420 mg/14 ml IV 1flakon fiyatı
19.557.08 TL.
Endikasyon: metastatik meme kanseri.
Önerilen doz 3 haftada bir 420 mg.
Ayakta tedavilerde
endikasyon dışı ilaç kullanım süreci nasıl işlemektedir.
SGK, ister yatan isterse ayakta tedavi gören kanser
hastaları olsun kullanılan “akıllı” ilaçların bedellerini ancak endikasyonu var
ise koşullara uyuyorsa ödemekte ve ilaç katkı payı almamaktadır. Ancak ayakta
tedavide hastane/ hekim tarafından Sağlık Bakanlığından endikasyon dışı
kullanım izni alınan ilaçlar için çalışanlardan %20, emeklilerden ise %10 ilaç
katkı payı alınmaktadır. Ayakta tedavilerde mahkeme süreci aranmamakta, sadece
Sağlık Bakanlığından ilacın endikasyon dışı kullanım izni alınması yeterli bulunmaktadır.
Ayakta tedavilerde kullanılan
bazı ilaçlar, endikasyonları ve güncel ilaç fiyatları
Reampla 125 mg kapsül (21 kapsül) fiyatı 19.244,91
TL
Endikasyon: ilerlemiş meme kanseri. Önerilen doz günde
1 kere alınan 125 mg bir kapsül. İlaç endikasyon dışı kullanıldığında emeklilerden
1924 TL, çalışanlardan 3848.8TL ilaç katkı payı alınmaktadır.
Xeljanz XL 11mg 28 Tb. fiyatı 5.394,75 TL
Endikasyon: Yetişkinlerde Romatoid Artrit. Önerilen
doz günde bir kere 11 mg. İlaç endikasyon dışı
kullanıldığında emeklilerden 539,4 TL, çalışanlardan 1078.8TL ilaç katkı payı
alınmaktadır.
Tagrisso 80 mg 28 film kaplı Tb. fiyatı 78.990,39
TL
Endikasyon: metastatik küçük hücre dışı akciğer
kanseri. Önerilen doz günde bir kez 80 mg tablettir. İlaç endikasyon dışı
kullanıldığında emeklilerden 7899 TL, çalışanlardan 15798 TL ilaç katkı payı
alınmaktadır.
Kanser hastası için hastane/ hekimin
önerdiği endikasyon dışı ilaç kullanım durumunda bu tedavilerde bir aylık ilaç
için hastanelerde tedavi görenler için ilaç bedeli, ayakta tedavilerde ise ilaç
katkı payı tutarı binlerce TL’yi bulmaktadır. Asgari ücretle çalışan, emekli,
esnaf, çiftçi, işsiz vs. milyonlarca vatandaş bir aylık ilaç için 20-46-64 bin
TL’yi bulan tutarları nasıl karşılayabilecektir? Geldiğimiz aşamada hastaların
hayati tehlikesi söz konusu iken kanser hastalarına endikasyon dışı ilaç
kullanımı bir ‘’umut’ ’olarak gösterilmeye çalışılmakta parası
olanlar veya borç para bulabilenler ilaca ulaşabilmekte, bulamayanların ise mahkemelerde
ihtiyati tedbir kararını beklemekte ve tedavi
süreci aksamaktadır.
İlaç şirketlerinin ve işverenlerin
önceliğinin halkın sağlık hakkından ziyade daha çok ilaç satmaya ve karlarını
artırmak olduğu zaten bilinen bir gerçektir. Bunu için insanların duyguları ve
acılarını sömürerek hastalıkları üzerinden para kazanmaları da bir sır
değildir.
SONUÇ OLARAK
Ölümle yaşam arasında ince bir çizgide
yaşama tutunmaya çalışan kanser hastalarının ve hasta yakınlarının mağdur
edilmemesi, duygularının sömürülmemesi ve kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi
için
Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna
(TİTCK), Sosyal Güvenlik Kurumu, ilgili uzmanlık dernekleri ve akademi,
endikasyon dışı ilaç kullanımında ısrar eden hastane ve hekimler, ilaç
şirketleri aşağıdaki soruları deontolojik ve bilimsel olarak yanıtlanması gerekmektedir.
-
Endikasyon dışı ilaç kullanım talebi,
uygulanması önceleri çok nadirken iken son birkaç yıldır ne oldu da bu kadar
çok yaygınlaştı. Hekimlerin endikasyon dışı ilaç kullanımında ısrar etme nedeni
nedir?
-
Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve
Tıbbi Cihaz Kurumuna (TİTCK), her zaman her koşulda bu kadar sık, yoğun ve
ciddi bir elemeye tabi tutmadan, kendine gelen taleplerin pek çoğunda tıbbi bir
süzgeçten geçirmeden onay veriyorsa, Sağlık Bakanlığı endikasyon dışı kullanım
onayı verdiği ilaçlar için elinde yeterli olumlu araştırma verisi var ise neden
bu ilaçlara endikasyon verilmemektedir?
-
Bu ilaçların faydası varsa yani endike ise
neden endikasyon dışı izin istenmektedir?
-
Bu ilaçları üreten ve satışa arz eden
ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği gibi gelişmiş ülkelerin sigorta şirketleri bu
ilaçların bedellerini endikasyonları dışında kullanımı halinde ilaç bedellerini
tam ve eksiksiz olarak karşılamakta mıdır?
-
Özellikle kanserin 3 ve 4 evresinde olan
hastaların yaşam süreleri açısından endikasyon dışı kullanım izni ile alınan
ilaçların yararlılıkları ile ilgili bir araştırma var mı? Yaşam süreleri
beklentileri ile ilgili pozitif değerler elde edildi mi?
-
Endikasyon dışı ilaç kullanımı için,
hastanelerde tedavi görenler için ilaç bedeli, ayakta tedavilerde ilaç katkı
payı geri ödemesi için başvuran/müracaat eden dilekçe sayısı nedir?
-
Mahkemelerde ne kadar ihtiyati tedbir
kararı alınmıştır?
-
2015-2020 yılları arası endikasyon dışı
kullanım izni ile SGK’ya fatura edilen ve ödenen bedel ile 2020-2022 Temmuz ayına
kadar kullanım izni ile SGK’ fatura edilen ve ödenen bedel ne kadardır?
-
Bu konuda istismarın boyutu ne kadardır?
Dr.
Ergün DEMİR
Dr. Güray KILIÇ
Yorumlar
Yorum Gönder