10 Soru 10 Cevap;
SOSYAL
GÜVENLİK SİSTEMİNİN GELİR – GİDER DENGESİNİ KİM BOZDU?
Her seçim döneminde, iktidar sahipleri
Sosyal Güvenlik Kurumunu (SGK) “kim batırdı,
zarar ettirdi, açık verdirdi vs.’’ söylemlerle siyasi propagandaya malzeme yapmakta, yaşanan sorunları
ve kendi sorumluluklarını gizlemek için de siyasi
popülizm yaparak siyasetçileri seçim meydanlarında yuhalatmaktadır.
Oysa sosyal
güvenlik; yoksulluk, işsizlik, gelecekle ilgili ekonomik belirsizlik, yaşlılık
ve hastalık gibi sosyal tehlikelerin ortaya çıkaracağı olumsuzlukları
hafifletmeyi ya da yok etmeyi sağlayan önlemleri içerir.
Soru 1-‘’Kar zarar, batırdı,
açık verdi’’ gibi söylemleri şirket yöneticileri sık kullanmaktadır. Sosyal
güvenlik sistemi bir şirket yönetimi midir
ki kâr ya da zarar etsin?
Sosyal güvenlik, Birleşmiş Milletler
tarafından 1948 yılında temel insan hakkı olarak ilan edilmiştir. Asgari
çerçevesi de ILO sözleşmesi ile çizilmiş ve Avrupa Sosyal Şartı ile
standartları belirlenmiştir.
1952 yılında
35. Uluslararası Çalışma Konferansı’nda kabul edilen Sosyal Güvenliğin Asgari
Normlarına İlişkin 102 Sayılı Sözleşme ile hastalık, işsizlik, yaşlılık, iş
kazası ve meslek hastalığı, analık, sakatlık, ölüm, aile ödenekleri sosyal
güvenlik sistemlerinin kapsamına alacağı riskler olarak belirlenmiştir.
Dünyadaki bütün sosyal güvenlik sistemleri 102 sayılı sözleşmeyi model kabul
etmiştir. Türkiye de bu sözleşmeyi 29 Temmuz 1971’de 1451 Sayılı Kanun’la kabul
etmiştir.
Anayasanın 60’ıncı maddesinde Sosyal
Güvenlik Hakkı; ‘’Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu
güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar’’ hükmü yer
almaktadır.
Çağdaş
dünyada bütün ülkeler sosyal güvenliği devletler için bir kamu görevi, kişiler
içinse bir hak olarak tanımışlardır.
Soru 2- Sosyal güvenlik sisteminin gelir ve
giderlerini ağırlıklı olarak hangi kalemler oluşturuyor?
Sosyal güvenlik sisteminin
finansmanı SGK tarafından oluşturulmaktadır. SGK; en
yüksek bütçeli kurumlardan biri olup, en önemli gelir kalemlerini çalışanlar ve
işverenler tarafından ödenen primler (sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası
prim gelirleri) ve devlet katkısı oluştururken, giderlerinin en önemli kısmını
ise emekli aylık ve ödenekler ile sağlık harcamaları oluşturmaktadır.
Sosyal Güvenlik
Kurumu, sigortalılarına sunduğu sağlık hizmeti için genel sağlık sigortası (GSS)
fon gelirinden, emekli aylık ve ödenekleri için ise sosyal sigorta fon
gelirinden ödeme yapmaktadır. GSS fon gelirleri giderlerini karşılarken, sosyal
sigorta fon gelirleri ise giderlerini karşılamamakta ve ‘’açık’’ vermektedir.
Soru 3- Dönemin AKP
hükümeti ‘’sosyal güvenlik
reformunu’’, bütçeden karşılanan “sosyal güvenlik açıklarını” kapatma
gerekçesine dayandırmaktaydı. Sonra ki AKP
Hükümetleri döneminde Sosyal Güvenlik Kurumunun açıklar kapatıldı mı ?
Sayıştay
Başkanlığının SGK denetim raporlarında, Kurumun “mali rapor ve tablolarına” doğru ve güvenilir değildir tespitine ve
hükümetin sanal iyilik hali oluşturmak için verileri makyajlamasına rağmen;
Seçim malzemesi yapılan Sosyal Güvenlik
Kurumu’nun AKP dönemi gelir- gider dengesi
Sosyal güvenlik ‘açıkları’ konusunda tam bir bilgi kirliliği yaşanmakta,
gerçekler tersyüz edilmekte ve çarpıtılmaktadır.
SGK'nın resmi verilerinde de
görülmektedir ki; AKP Hükümetleri döneminde (2003-2018) SGK’nın gelir- gideri arasındaki dengesizlik kronik
hale gelmiş ve parmak hesabı ile toplam 317,9
milyar TL ‘açık’ oluşmuştur.
Soru 4- AKP, 10 yılda ‘açıkları, kara delikleri’ kapatacak bir genel
müdür bulamamış mıdır?
Herhangi bir devletin hangi ölçüde
sosyal olduğu belirlenirken, o devletin gayrisafi yurtiçi hâsılanın [GYH] ne
kadarlık bölümünü sosyal programlar için kullandığı dikkate alınmaktadır. Hiçbir
sosyal devlet bütçeden sosyal güvenliğe aktarılan kaynakları ‘açık’ ve ‘kara
delik’ olarak nitelendiremez.
Sosyal güvenlik
sistemini şirket gibi gören iktidar
sahipleri seçim
dönemlerinde birden sosyal devleti hatırlayıp sosyal harcamalarla ilgili gazete
ilanları vermekte ve böylece sanal bir iyilik hali oluşturmaya çalışmaktadır.
Kurumun mali bütçesindeki bu ’açıktan’
genel müdürler değil, uygulanan politikalar ve bu politikaları hayata geçirmeye
çalışan hükümetler sorumludurlar.
17 yıldır ülkeyi yöneten AKP iktidarının bilgisini becerisini
ortaya koyup, açıkları kapatacak, bu sıkıntıları çözecek yönetici bulamadığı
görülmektedir.
Soru 5-Gelir – Gider dengesinin bozulmasının en önemli
nedenleri nelerdir?
İşsizlik oranın yüksekliği:
Bu oran genelde %13,5, genç nüfusta(15-24 yaş) ise %24,5 dir.
Aktif/pasif
oranı düşüklüğü:1.86
Kayıt
dışı istihdam oranın yüksekliği: %33,4
İşgücüne
katılım oranının düşüklüğü: % 52,4
İstihdam
oranının düşüklüğü: % 45,4 dür.
Siyasi
müdahaleler, denetim yetersizliği, prim tahsilâtı oranlarının yetersiz olması,
prim afları.
Sisteminin “aktüeryal dengesi sağlanmış, mali açıdan
sürdürülebilir ” haline gelmesi yaşanan bu sorunların minimalize edilmesi ile gerçekleşir.
Siyasi popülist söylemler ve genel müdürler üzerinden gelir gider dengesi
düzelseydi 17 yıldır neden düzeltemediniz diye sorarlar?
Soru 6-Sosyal Güvenlik Kurumuna bütçe transferi ne kadar yapılmakta ve
bütçe transferi hangi kalemleri içeriyor? 
AKP
iktidarının sosyal güvenlik sisteminde yaptığı ‘reform’a karşın bütçe
transferleri bırakın azaltmayı her yıl artmaktadır. SGK’ ya yapılan bütçe
transferleri içerisinde açık finansmanı, devlet katkısı, ek ödeme, faturalı
ödemeler, teşvikler ve ödeme gücü olmayanların GSS katkısı olmak üzere 6 kalem
transfer bulunmaktadır. 2017 yılında kuruma yapılan 128,1 milyar TL bütçe
transferinin dağılımı; devlet katkısı 51,7 –açık finansmanı 25,2 – Teşvikler 24,2
–faturalı ödemeler 11,2 – ek ödeme 7,9 – ödeme gücü olmayanların GSS primi 7,7
milyar TL şeklinde olmuştur.
Gelir-gider
dengesi, aktif-pasif oranı, sosyal güvenlik açığının GSYH’ye oranı gibi temel
göstergeler sistemin sürdürebilirliği için her yıl takip edilmesi gereken ve
sonuçlarının izlenmesi gereken aktüeryal hesaplardır.
Soru 7-SGK’nın mali rapor ve tabloları güvenilir mi? Hangi kurum
raporunda SGK’nın mali rapor ve tablolarının doğru ve güvenilir olmadığı
tespiti yer almaktadır?
Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı’nın
açıklamalarına bakılırsa SGK ‘‘yurt dışında büyük hayranlık uyandıran ve Batı
Avrupa ülkelerinin bile erişemediği’’ bir kurumdur. Oysa Sayıştay Başkanlığının
SGK denetim raporlarında, Kurumun “mali
rapor ve tablolarına” 2012 yılında olumsuz denetim görüşü verilmiş, 2014 – 2017
yılları arasında ise doğru ve güvenilir bilgi içermediğine dair tespit raporda yer
almıştır.
Soru 8- Meydanlarda AKP
Genel Başkanı’nın söylediği SGK ile ilgili iddiaları ile Sosyal Güvenlik Kurumu’nun
resmi verilerindeki gerçekler nelerdir?
SSK’nın tüm taşınır taşınmaz mallarına,
gayrimenkullerine el konularak geçtikleri ve kamuoyuna o dönem ‘açık’ ve ‘kara delik’leri kapatıyoruz, devrim
yaptık diye sundukları prime dayalı Sosyal Güvenlik Sistemi’nin geçmişten daha
fazla ‘açıkla’ yönetildiği görülmektedir.
AKP GENEL BAŞKANI’NIN İDDİALARI:
·
SSK’yı Kılıçdaroğlu batırdı(!). Bilgisini becerisini konuşturup
bu sıkıntıları çözemeyen bir bürokrattı. Kar eden kurumu
borç batağına sokup öyle gitti,
·
Görev yaptığı 1992 – 1999 yılları arasında kurum 2 milyar TL açık
verdi.
·
Sosyal Güvenlik Kurumu, AKP ile altın çağını yaşıyor.
SOSYAL GÜVENLİK
KURUMUNUN RESMİ VERİLERİNDEKİ GERÇEKLER:
·
Tartışma, Sosyal Güvenlik Kurumunun gelir gider dengesi üzerine ise:
SGK’nın 2003- 2018 yıllarında, parmak hesabı
ile toplam 317,9 milyar TL ‘açığı’ vardır.
·
O zaman bu hesaba göre açık 159 kat artmıştır.
·
AKP’nin 17 yıldır bu ‘açıkları’ kapatacak bürokratı henüz bulamadığı
görülmektedir!
·
Asıl üzerinde konuşulması gereken konu sosyal devlet olmalı.
·
Kurumun giderleri
gelirlerini aşmış ise sosyal devlet ilkesi gereği bu açık olarak
değerlendirilemez.
Soru 9- Neden "sosyal devlet" konuşulup
tartışılmıyor?
Sistemi bu hale getiren AKP iktidarı kendi
sorumluluklarını gizlemek ve sosyal devleti konuşmamak için SGK'yı seçimlerde
siyasi malzeme yapmakta ve siyasetçileri
meydanlarda yuhalatmaktadır.
Herhangi bir
devletin hangi ölçüde sosyal olduğu belirlenirken, o devletin gayrisafi yurtiçi
hâsılanın [GYH] ne kadarlık bölümünü sosyal programlar için kullandığı dikkate
alınmakta, sosyal harcamaların düzeyi [GYH’ ye oranı] ne kadar yükselmiş ise
sosyal devlet olma yolunda o kadar mesafe kat edilmiş kabul edilmektedir.
Ülkemizi
yönetenler hariç, hiçbir ülke sosyal
güvenlik sistemini bir şirket yönetimi olarak görmemektedir. Hükümetin görevi sosyal güvenlik
hakkının korunması ve bu hakkın güçlendirilmesine yönelik tedbirler ve kararlar
almasıdır.
Soru
10- Kriz dönemlerinde sosyal güvenliğe ihtiyaç artarken,iktidar
yeni ekonomik programda 2019 yılında sosyal güvenlikte 10,1 milyar TL tasarruf
yapılacağını açıkladı. Sosyal güvenlikte bu tasarruf nasıl yapılacak?
Artan işsizlik ve yoksulluk
karşısında sosyal korumaya olan gereksinim artarken ve krizin etkilerini
hafifletmek için sosyal harcamaların arttırılması gerekirken seçimlerden sonra tasarruf
yapılacağı ilan edildi.
Sosyal Güvenlik Kurumu, emekli
aylıklarını ve sağlık harcamalarını ödemekle yükümlü iken peki nelerden
tasarruf yapacaktır?
Öyle anlaşılıyor ki tasarruf
kıdem tazminatı ile emekli maaşlarının ödenmesinde ve vatandaşların sağlık
hizmetinden yararlanmasında kısıtlamalar getirilmesi şeklinde olacaktır.
Kriz
zamanlarında bütçe disiplini gerekçesi ile uygulanan kemer sıkma politikası
sonucu sosyal güvenlik harcamalarının arttırılması gerekirken azaltılması;
ülkelerin krizden çıkmasını kolaylaştırmak yerine zorlaştırmakta ve daha derin
bir kriz ortamına girmesine neden olmaktadır. Bu nedenle ekonomik kriz
dönemlerinde krizin etkilerini hafifletmek için harcamaların arttırılması
gerekmektedir. Bu durum tarihsel olarak sosyal güvenliğin ortaya çıkışı ile de
uyumludur. Çünkü aslen sosyal güvenlik ihtiyacı derin ekonomik krizler sonucu
ortaya çıkmış bir olgudur.
Dr.
Ergün DEMİR
Dr.Güray KILIÇ
Kaynaklar;
-
SGK Aylık İstatistik
Bültenleri 2018 Aralık Mali istatistikler Tablo 31 SGK Toplam Gelir ve Gider,
Tablo 35 Bütçe Transferleri Konsolide
http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/aylik_istatistik_bilgileri (Erişim 20.03.2019)
-
T.C. Sayıştay Başkanlığı, Sosyal Güvenlik
Kurumu 2012 Sayıştay Denetim Raporu. Eylül 2013, Ankara. (S.22) 2017
Sayıştay Denetim Raporu. Eylül 2018,Ankara.(S.20)
-
AKP Gene Başkanı Erdoğan'ın Eyüp Sultan Mitingi
5.3.2019. Bu zatı dönemin hükümeti SSK'nın başına getirdi. Yöneticiden
beklenen, bilgisini becerisini konuşturup bu sıkıntıları çözmesi beklenir. Bu
zat, SSK'yı kar eden kurumu borç batağına sokup öyle gitti açıklaması.
Yorumlar
Yorum Gönder