Sağlık hizmetleri için
kullanılması gereken 32.4 Milyar TL sosyal sigorta/ emeklilik fonuna neden
aktarıldı?
Sayıştay Denetim Raporu, sağlık hizmetlerinin finansmanı için kullanılması gereken 32.4 Milyar TL’nin yasaya aykırı biçimde sosyal sigorta (emeklilik) fonuna aktarıldığını ortaya çıkardı.
Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler ve kamu üniversite
hastaneleri ilaç ve tıbbi medikal malzeme borçlarını ödeyemez durumda olup,
finansal kriz yaşamaktadırlar. Ayrıca kış mevsimine girdiğimiz ve pandeminin de
yoğun biçimde süregeldiği bugünlerde çok sık kullanılan 52 adet ilaç geri ödeme listesinden çıkartılırken, 39 ilacın ruhsatı askıya
alınmıştır. Bu durum, yurttaşların giderek ilaca ve sağlık hizmetlerine
erişimini zorlaştırmakta ve cepten harcamayı artırarak sağlık hakkını daraltmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu koşullarda çalışanların alın teri ile
oluşturulan genel sağlık sigortası fonunda bulunması ve sağlık hizmetleri için
kullanılması gereken 32.4 Milyar TL’yi emeklilik fonuna aktarmıştır.
Sosyal Güvenlik Kurumu
2020 yılı Sayıştay Denetim Raporunda saptanan bulgular;
- Genel sağlık sigortası (GSS) prim
gelirlerinin ayrı bir fonda toplanması ve bu fondan yalnızca genel sağlık
sigortasından sağlanan sağlık hizmetleri ve diğer haklara ilişkin giderlerin
yapılması gerekirken böyle bir ayrımın yapılmamıştır.
- GSS fonuna ilişkin gelir ve giderlere
bakıldığında 2020 yılında toplam 164.900.297.046,02 TL tutarında gelir elde
edilirken, toplam 132.450.245.639,16TL tutarında gider gerçekleşmiştir. 2020
yılı için genel sağlık sigortası
gelirleri giderlerinden toplam 32.450.051.406,86
TL tutarında fazladır. Söz konusu
tutarın genel sağlık sigortası
fonunda kalması ve sağlık hizmetleri için kullanılması gerekirken sosyal
sigorta (emeklilik) fonu giderleri için kullanıldığı görülmüştür.
- Bu itibarla, sosyal sigorta fonu ile
genel sağlık sigortası fonunun hiçbir şekilde birleştirilemeyeceği ve fonlar
arasında kaynak aktarılamayacağı değerlendirilmiştir.
Yapılan işlem, 5510 sayılı Kanun’a aykırı olduğu gibi
aynı zamanda Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından genel sağlık sigortalısı ve hak
sahiplerine sunulan sağlık hizmetlerinin finansmanında çok önemli sorun alanı
olarak görülmektedir.
Bu durumun hak sahibi olan vatandaşlar ile sendikalar/
meslek örgütleri tarafından sorgulanması ve müdahil olunması gerekmektedir.
Yoksa önümüzdeki günlerde GSS gelir gider dengesinin bozulması ile meydana gelecek
“açıkların’’ adresinin genel sağlık sigortalısı ve hak sahiplerinin
cepleri olacağı aşikardır. Ayrıca sigortalılara ve hak sahiplerine sunulan
sağlık hizmetlerinin protokol ve sözleşmeler yoluyla satın alındığı sağlık
hizmet sunucularına sundukları hizmet karşılığı yapılan ödemelerde de sorun
yaşanması kuvvetle muhtemeldir.
Genel sağlık sigortası
fonuna ilişkin bilinmesi gerekenleri tekraren hatırlatalım!
Genel sağlık sigortası; Sağlık harcamaların finansmanını sağlayan bu
sigorta primi, prime esas kazancın %12,5’idir. Bu primin %5’i sigortalı,
%7,5’i ise işveren hissesidir. Yalnızca genel sağlık sigortasına tâbi olanların
genel sağlık sigortası primi, prime esas kazancın %12’sidir.
Genel sağlık sigortası fon gelirlerini;
Çalışanlardan (4/a,4/b,4/c) alınan GSS prim gelirleri, vatandaşların ödediği
vergilerden oluşan genel bütçeden ödenen devlet katkısı, sigortalı ve hak
sahiplerinden alınan muayene, tıbbi malzeme, reçete-ilaç katılım payları
oluşturmaktadır.
Genel sağlık sigortası fon giderlerini; Genel
sağlık sigortalısı ve hak sahiplerinin tedavi, sağlık malzeme ve ilaç giderleri
oluşturmaktadır.
5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu
Kanunu’nun 37’nci maddesinde; “Sosyal sigorta fonu,
genel sağlık sigortası fonu ile hiçbir şekilde birleştirilemez ve fonlar
arasında kaynak aktarılamaz.”
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanununun 74’üncü maddesinde ise;
“Genel sağlık sigortası prim gelirleri; yönetim giderleri, genel sağlık
sigortasından sağlanan sağlık hizmetleri ve diğer haklar dışında başka bir
amaçla kullanılamaz.” Hükümleri yer almaktadır.
O
halde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Vedat Bilgin’e Soruyoruz?
ü SGK, neden sağlık hizmetleri dışında başka bir
amaçla kullanılmaması gereken genel sağlık sigortası fonunun kanunlara aykırı
olarak sosyal sigorta fonu “açıklarını kapatma” /giderleri için kullanmaktadır?
Ekonomik
daralma herkesi etkilemekle birlikte ücretliler, emekliler, çiftçiler ve küçük
esnaf kesimi bundan daha fazla nasibini almaktadır. Artan gelir eşitsizliği,
istihdamın korunamaması, yoksullaşma, işsizlik geniş toplum kesimlerinin sağlık
ve sosyal güvenlik ihtiyacını daha da artırmaktadır. Diğer yandan kamu üniversite
hastaneleri başta olmak üzere birçok hastane finansal sıkıntı yaşamakta ve
faaliyetlerini sürdürmekte zorlanmaktadır.
ü Sayıştay 2020 raporunda diyor ki;
·
Döner
sermaye ile döndürülmeye çalışılan devlet ve kamu üniversite hastanelerinde “esasen ortada döndürülen bir sermaye olmadığı
ve mali gücün yetersiz olduğu, çok ciddi bir borç yükü altında bulundukları ve
kısa vadeli borçların karşılanamaz, pek çok kamu üniversite hastanesinin
ise mali yapısının sürdürülemez’’ olduğunu
belirtmektedir.
Gelinen noktada işletmeye dönüştürülen devlet ve kamu
üniversite hastaneleri borç batağında olup finansal olarak
sürdürülebilirliklerinin olmadığı ortadadır.
Döviz
kurlarındaki anormal artışlara bağlı olarak önümüzdeki günlerde “ilaç yok”, “borçlarımızı
ödeyemiyoruz” feryatlarını daha çok duymaya başlayacağız!
İlaç fiyatlarının belirlenmesinde güncel döviz
kurunun yansıtılmamasına bağlı yaşanan sorunlar uzun süredir gündemdeydi. Döviz
kurundaki artışlar nedeniyle ilaç fiyatları artmakta ve ancak bu artış ithal
ilaçlara yansıtılmadığından başta kanser ve kronik hastalıkların tedavisinde
kullanılanlar olmak üzere yaşamsal bazı ilaçlar depolara ve eczanelere
verilmemektedir.
Özellikle dış finansman kullanan, dövizle
tıbbi cihaz ve araç gereç ithal eden sağlık kuruluşlarının da bu krizden
etkilenmesi kaçınılmazdır. Ayrıca yerli sağlık hizmet malzemelerinin çoğunun
hammaddesinin döviz kuruna endeksli olması maliyeti artırmaktadır.
Önümüzdeki
günlerde eczacıların
hastalara daha çok “bu ilaçlar piyasada/eczanemizde yok’’ demeye başladığı bir
döneme doğru giderken, kamu üniversite hastanelerinin yöneticilerinin de “yeter artık, borçlarımızı ödeyemiyoruz, borç
nedeniyle faaliyetlerimiz durmak üzere, birçok önemli ameliyatı da yapamayacak
duruma geldik’’ açıklamalarını/ feryatlarını daha çok duymaya başlayacağız.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanı neden sessiz!
Binlerce
işyeri kapanıp, yüzbinlerce işçi işten çıkarılırken,
İş
yerlerinde, işletmelerde tıbbi malzeme ve kişisel koruyucu donanım eksiklikleri
yaşanırken,
Kronik
hastalığı bulunan çalışanlara yönelik tedbirler konusunda çalışanlar arasında
ayrımcılık yapılırken,
Çalışanlar
koronadan değil işsizlikten ve açlıktan öleceğiz diye haykırırken,
Plansızlık
yüzünden kronik hastalığı olanların tedavileri aksarken,
Kamu
hastanelerinin yoğun bakımlarında yer bulamayan vatandaşlar özel hastane yoğun
bakımı ile gasilhane arasında sıkışıp kalırken,
Özel
sağlık kuruluşları, COVID-19 hastalarından her türlü
işlem/girişim/tetkik/tahlil için %200’un çok ötesinde ilave ücret alırken,
PCR testi
yaptırmak isteyen genel sağlık sigortalısı ve hak sahibi vatandaşlar turist
sınıfına konularak ücret alınıp soyulurken,
Vatandaşlar
tarafından çok sık kullanılan ve yıllardır SGK’nın ödediği ilaçlar geri ödeme
listesinden çıkarılırken,
Sağlık
Bakanlığına bağlı hastaneler ve kamu üniversite hastaneleri ilaç ve tıbbi
medikal malzeme borçlarını ödeyemez durumda olup, finansal kriz yaşarken,
Sağlık hizmetleri dışında başka bir amaçla kullanılmaması gereken genel
sağlık sigortası fonu kanuna aykırı olarak başka fonlara aktarılırken;
Atandığı günden
beri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Vedat Bilgin’in kendi görev ve sorumluluk alanına ilişkin hiç sesi çıkmamaktadır.
Bakan’a tekraren hatırlatıyoruz: Halkın
sağlık hakkının daraltan, ilaca erişimini zorlaştıran ve cepten harcamayı
artıran düzenlemelerden bir an önce vazgeçiniz.
Dr. Ergün
DEMİR Dr. Güray
KILIÇ
Kaynak;
Sosyal Güvenlik Kurumu 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporu. Bulgu 8: Genel
Sağlık Sigortası Fonunun Sosyal Sigorta Fonu ile Birleştirilmesi ve Fonlar
Arası Aktarma Yapılması Sayfa; 27 Erişim 24.10.2021
https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/3727-sosyal-guvenlik-kurumu
Yorumlar
Yorum Gönder