Kurumla sözleşmeli özel sağlık kuruluşlarının acil servise müracaat eden hastalardan ilave ücret almaları yasal mıdır?
Şehrin içindeki kamu
hastanelerinin kapatılmasıyla acil hastalar özel hastanelerin insafına terk
edilirken, özel hastane acil servislerinde çalışan hekimler vicdanlarıyla
hastane sahiplerinin baskısı altında görev yapmaya çalışmaktadırlar.
Sosyal Güvenlik Kurumu
il müdürlükleri şahıs ödemeleri bölümüne iletilen dilekçelerin büyük bir
çoğunluğunu özel sağlık kurum ve kuruluşlarına başvuran kanser hastaları ile
acil servise müracaat eden hastalardan ilave ücret alınması hakkındaki şikayet
başvuruları oluşturmaktadır.
Özel hastane acil
servisine müracaat eden veya bir yakınını götüren vatandaşlardan acil
servislerde ilave ücret alındığı şikayetleri sıkça duyulmakta ve bunlar basına,
kamuoyuna yansımaktadır. Sağlık Bakanı ise çeşitli televizyon
kanallarında yaptığı açıklamalarda bütün hastanelerde acil servis hizmetlerinin
ücretsiz olduğunu söyleyerek, özel hastanelerin bu kural doğrultusunda işlem
yapması gerektiğini ifade etmektedir.
Bakan’ın
açıklamalarında belirtildiği gibi acil servis hizmetlerinden gerçekten ilave
ücret alınmamakta mıdır?
5510 Sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Sağlık Uygulama Tebliği’nin
(SUT) ilgili maddelerinde bu konu ile ilgili hükümler nelerdir?
Kanun ve tebliğ
hükümlerine göre acil hal kavramı
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu- Madde .71; Acil hallerin ve acil sağlık
hizmetlerinin neler olduğuna, hangi yöntem ve ölçütlerle tespit edileceğine
ilişkin hususlar, Sağlık Bakanlığının uygun görüşü üzerine Kurum tarafından
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) 2.3- Acil sağlık hizmetleri; Acil
hal, ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın
meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbi müdahale gerektiren
durumlar ile ivedilikle tıbbi müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık
kuruluşuna nakli halinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme
riskinin doğacağı kabul edilen durumlar ile pandemi süresince pandemi
olgularına yönelik tanı ve tedavileri kapsamaktadır. Bu nedenle sağlanan sağlık
hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilir.
Acil sağlık hizmeti
vermekle yükümlü sağlık hizmeti sunucuları acil servis hizmetlerini Sağlık
Bakanlığı düzenlemeleri ile konuya ilişkin yayımlanan genelge ve Kurum mevzuatı
doğrultusunda yürütmek zorundadırlar.
Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis
Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğe göre acil servislerde hasta
kabul, triyaj ve renk kodlama işlemleri:
Madde-11; Sağlık tesisleri
kendilerine başvuran veya ambulansla getirilen tüm acil vakaları sağlık
güvencesi ve ödeme gücü olup olmadığına bakmaksızın kabul etmek, ilk
değerlendirme ve gerekli tıbbi müdahaleyi yapmakla yükümlüdür.
Madde-8.1- Triyaj
uygulaması ve renk kodlaması (EK-4)
Triyaj işlemi; acil servis yoğunluğuna
bağlı olarak hastaların zarar görmesini engellemek, ihtiyaç duydukları tıbbi
bakıma gecikmeksizin ulaşmalarını sağlamak amacıyla bu Tebliğin Ek-4’ünde
belirtilen hükümler çerçevesinde uygun sayıda personel ile yapılır. Triyaj
uygulaması için muayene, tetkik, tedavi, tıbbi ve cerrahi girişimler bakımından
öncelik sırasına göre kırmızı, sarı ve yeşil renkler kullanılır.
Yeşil alan; Ayakta başvuran,
genel durumu itibariyle stabil olan, akut semptomları sebebiyle beklemesi hayatı
tehdit, morbidite veya komplikasyon oluşturmayacak basit sağlık sorunları
bulunan hastalar.
Örnek durumlar: Genel
durumu ve hayati bulguları stabil olan hastada her türlü basit belirti, yüksek
risk taşımayan ve hafif derecedeki her türlü ağrı, aktif yakınması olmayan
düşük riskli hastalık öyküsü vs.
Sarı alan; Hayatı tehdit etme
olasılığı, uzuv kaybı riski ve önemli morbidite oranı olan durumlar. Orta ve
uzamış dönem belirtileri olan ve ciddiyet potansiyeli taşıyan durumlar, basit
kanamalar.
Örnek durumlar: Diastolik>110mmHg,
Sistolik> 180mmHg olan kan basıncı yüksekliği, nöbet geçirme öyküsü,
şiddetli olmayan karın ağrısı, kardiyak öykü ile uyumlu olmayan göğüs ağrısı
vs.
Kırmızı Alan:
Hayatı tehdit eden, hızlı agresif yaklaşım, acil olarak eş zamanlı
değerlendirme ve tedavi gerektiren durumlar. Hayatı tehdit etme olasılığı
yüksek olan ve 10 dk içerisinde değerlendirilip tedavi edilmesi gerekli
durumlar.
Örnek durumlar:
Kardiyak arrest, solunumsal arrest, majör çoklu travma, kardiyak ağrıya benzer göğüs
ağrısı, akut hemiparezi, majör fraktür veya amputasyon gibi ciddi lokalize
travma, sadece ağrıya yanıt veren veya yanıtsız olan hastalar vs.
Bu itibarla,
"520.021 Kodu ile tanımlanan; Yeşil alan muayenesi" ibaresinden;
1) Her ne boyutta olursa olun travma vakaları,
2) Acil Servis başvuruları sonrası hastaneye yatışı yapılan vakalar,
3) Tıbbi müdahale uygulanan vakalar,
4) Müşahede altına alınan vakalar,
5) Başka bir sağlık hizmet sunucusuna sevk edilen ya da başka bir sağlık hizmet
sunucusundan sevkli gelen vakaların dışında kalan, sağlık
hizmetlerinin anlaşılması gerekmektedir.
İlave ücret
alınmayacak sağlık hizmetleri
Sağlık Uygulama Tebliği’nin (SUT) 1.9.3 maddesinin (a) bendinde Acil servislerde verilen ve SUT eki EK-2/B Listesinde yer alan 520.021 kod numaralı “Yeşil alan muayenesi” adı altında Kuruma fatura edilebilen sağlık hizmetleri hariç olmak üzere, acil haller nedeniyle sunulan sağlık hizmetleri için hiçbir ilave ücret alınamaz denmektedir.
SUT eki “Acil halin sona ermesine ilişkin bilgilendirme formu (EK-1/D)
kullanılarak yazılı ve imza karşılığı bilgi verilmesi zorunludur” hükmündeki acil
hal kavramının özel sağlık kuruluşları tarafından hastaya
ilk müdahalenin yapılmış olmasıyla sona erdiği şeklinde yorumlandığı ve acil
hali oluşturan durumun tedavisinin tamamlanma sürecinin ilave ücrete tabi
kılındığı görülmektedir. Bu durumun ise acil sağlık hizmeti
sunumu ile bağdaşır yanı bulunmamaktadır.
Özel hastane acil servislerinde çalışan hekimler vicdanla sağlık işletme sahiplerinin baskısı altında!
Acil servislere başvuran tüm hastaların ilk müracaatta acil hasta olarak
değerlendirilerek acil servislere kabul edilmesi ve buna göre işlem yapılması
esastır. Ancak yapılan muayene sonucunda hekim değerlendirmesine göre
hastaların hangi renk alan muayenesi kapsamına girdiği belirlenmekte ve
kodlama işlemi yapılmaktadır. Bu nedenle de muayeneyi yapan doktorun
buradaki değerlendirmesi oldukça önemlidir.
SUT hükümlerine göre özel sağlık hizmet sunucuları acil servislerinde
kırmızı ve sarı alan muayenesine giren hastalardan ilave ücret alınmamaktadır.
Yeşil alan muayenesine giren hastalardan ise ilave ücret
alınmaktadır. Özel sağlık işletmesi sahipleri maliyet ve kâr hesabı içinde
acil serviste görev yapan hekimlerin alan muayenesi değerlendirmesine etki
yapmakta, birçok özel hastanede acil servislere başvuran hastalardan hangi alan
muayenesine girerse girsin %200 ve ötesi ilave ücret alınabilmektedirler. İlave
ücret ödeyemeyen veya ödemek istemeyen vakalar ise çeşitli mazeretlerle geri
çevrilmektedir.
Özel sağlık kuruluşlarının acil servislerinde çalışan birçok hekim,
görevlerini genelge ve mevzuata, iyi hekimlik değerlerine uyarak vicdanın
sesiyle yapmaya çalışırken bir taraftan da işletme sahiplerinin ilave ücret
alınması yönündeki baskısı altında kalmaktadırlar.
Hastanelerin kapatılmasıyla acil hastalar özel hastanelerin insafına terk
edilmektedir!
Şehir hastanelerinin şehrin dışında yapılmış olması hastaların ulaşımını
zorlaştırmaktadır. Türkiye’de 13 şehir hastanesinin açılmasına karşılık
şehrin içindeki mevcut 30 devlet hastanesi kapatılmıştır. Şehir merkezinde
herkesin kolayca ulaşabileceği bir noktada yıllardır hizmet veren hastanelerin
kapatılması, özellikle akşamları kilometrelerce yolu ve pek çok
aktarmayı göze alamayan ve acil sağlık hizmetlerine gereksinimi olan hastalar
için sağlığa erişimi olanaksız hale getirmekte ve böylece de özel sağlık
kuruluşlarının insafına terk edilmesine yol açmaktadır.
Acile Serviste İlave Ücret Talep Edilen Hasta Ne Yapmalı?
Kurumla sözleşmeli birçok vakıf üniversitesi ile özel sağlık kurum ve
kuruluşlarının acil servislerinde sarı ve kırmızı alan muayenesine giren hastalardan
ilave ücret talep edilmesi durumunda; Genelge ve Kurum mevzuatına
aykırı uygulamalar yapan özel hastane/ sağlık kuruluşları hakkında SGK İl
müdürlüğü şahıs ödemeleri bölümüne iletilmek üzere konuya ilişkin dilekçe
verilmelidir. Ödenen bedele ilişkin alınan makbuz/fatura veya
kredi kartı ekstresi de dilekçeye eklenmelidir.
Bu durumu suiistimal eden hastaneleri denetleme görevi Sosyal Güvenlik
Kurumuna ve Sağlık Bakanlığına aittir.
SON SÖZ;
Sosyal Güvenlik Kurumu, tüm sağlık hizmet sunucularına acil haller
nedeniyle sunulan sağlık hizmeti işlem bedelini ve tedavi giderlerini
ödemektedir.
Sözleşmeli ve
sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucuları acil servislerde acil haller nedeniyle
sunulan sağlık hizmetleri için kişilerden veya Kurumdan herhangi bir ilave
ücret talep edemez.
SUT hükümlerine göre
özel sağlık hizmet sunucuları acil servislerinde kırmızı ve sarı alan
muayenesine giren hastalardan ilave ücret alınmamaktadır. Sadece yeşil alan
muayenesine giren hastalardan ilave ücret alınmaktadır.
Pratik
yaşanmışlıklardan bilinmektedir ki, vatandaşlar/hastalar can derdine düşmüşken
birçok özel hastane ve sağlık kuruluşu acil servise müracaat eden tüm
hastalardan %200 ve ötesi
ilave ücret alabilmektedirler.
Sağlık hizmeti
sunucusu, acil serviste sunduğu sağlık hizmetleri öncesinde alacağı ilave
ücrete ilişkin olarak hasta veya hasta yakınının yazılı onayını almak
zorundadır. Bu yazılı onay alınmadan yapılan işlemler sonrasında herhangi bir
gerekçe ileri sürerek ilave ücret talebinde bulunamaz.
Hayati tehlikesi
bulunan, dakikalarla yarışılarak ölümün kıyısından çekilen pek çok hasta veya
hasta yakını o anın sıcaklığı içinde ilave ücreti bu yazılı onam olmadan
ödemektedir.
Sağlık Bakanının
açıklamalarında belirttiği acil servislerin tamamen ücretsiz olduğu bilgisi
gerçeği yansıtmamaktadır. Halen özel hastanelerin acil servisine müracaat
eden hastaların yeşil alana girenlerinden ilave ücret alınmamasına ilişkin SUT
ve eki listesinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Aksine acil
servislerde hangi koşullarda ilave ücret alınabileceğine ilişkin kurallara dair
yeni düzenlemeler yapılmıştır. Acil servislerden kabul edilerek doğrudan
uygulanan acil girişimsel işlemler ile 24 saat sonra hastaya/hasta
yakınına “Acil Halin Sona Ermesine İlişkin Bilgilendirme Formu” şeklindeki
yazılı bilginin imza karşılığı verilmesi sonucunda ilave ücret alınabilmesinin
yolu açılmıştır.
Dr. Ergün DEMİR Dr. Güray KILIÇ
Kaynak;
ü
5510 Sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 71.Acil haller.
ü 5510
Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 73- Sağlık
hizmetlerinin sağlanma yöntemi ve sağlık giderlerinin ödenmesi.
ü Sağlık
Hizmetleri Genel Müdürlüğü Acil
Sağlık Hizmetlerinde Yeşil Alan Uygulaması Genelge 2012/10
ü Yataklı Sağlık Tesislerinde
Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ EK-4 Renk
kodlaması ve Triyaj uygulaması. 13 Eylül 2022 Tarihli Resmi Gazete.
ü Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) 2.3-
Acil sağlık hizmetleri,
ü
Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) 1.9.3- İlave ücret alınmayacak sağlık hizmetleri
Yorumlar
Yorum Gönder