NEDEN ?

Neden yaşam destek cihazına bağımlı olarak hayatını sürdüren hastaların bulunduğu hanelerin tamamına elektrik tüketim desteği verilmemektedir?

Neden elektrik tüketim desteği için şartları sadece 144 hane sağlayabilmiştir?

Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı hastaların bulunduğu tüm hanelere elektrik desteği sağlanmalıdır.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2021 faaliyet raporuna göre 2021 yılında cihaza bağımlı olan hastaların barındığı hanelerden sadece 144’üne elektrik tüketim desteği sağlanmıştır.

Birçok evde nörolojik  (ALS veya motor nöron hastalığı, beyin sapının etkilendiği serebrovasküler hastalık, ileri evre Parkinson veya Alzheimer hastalığı,  genetik geçişli bazı kas hastalıkları, çocukluk çağı spinal muskuler atrofiler- SMA, bazı genetik ve edinsel polinöropatiler,  myastenia gravis’in bulber tutulumu vs.) ve solunum ( KOAH, akciğer kanseri, interstisyel akciğer hastalıkları vs.) hastalıklarından muzdarip çok sayıda kronik hasta yaşam destek cihazına bağlı olarak ölümle yaşam arasında bir çizgide bakıma muhtaç ve yatalak olarak hayatını sürdürmeye çalışmaktadır.

Bu hanelerde yaşayan hasta yakınları, bu hastalar için sarf edilen tıbbi sarf malzeme, alt bezi, mama, ilaç fark ücreti   ve kullanılan cihazın harcadığı elektrik bedelinin son dönemlerde yapılan aşırı zamlara bağlı olarak kendilerini ekonomik sıkıntıya soktuğunu ifade etmektedirler.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından bu hastalara, konutlarına ( kullanılan cihazın elektrik tüketim düzeyine göre değişebilen) gelen elektrik faturalarına aylık 200 TL’ye varan desteği içeren Elektrik Tüketim Desteği (ETD) verilmektedir. Bakanlığın 2021 faaliyet raporuna göre ise 2021 yılında tüm Türkiye’de sadece 144 haneye kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı kronik hastalara yönelik elektrik tüketim desteği sağlandığı belirtilmektedir. 

Peki neden sadece 144 haneye bu destek sağlanmıştır?

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının hazırladığı Kronik Hastalara Elektrik Desteği Kılavuzundan ve yine Bakanlık sitesinde yayımlanan “kronik hastalara yönelik elektrik desteği programında’’ sıkça sorulan sorular ve cevaplardan anlaşıldığına göre yardım programından faydalanabilmek için;

1- 3294 sayılı Kanun kapsamında olmak, (Fakrü zaruret içinde ve muhtaç durumda bulunan, Kanunla kurulu sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmayan ve bu kuruluşlardan aylık ve gelir almayan (...) vatandaşlar ile aylık veya gelir bağlanmış olanların, Fon Kurulunca belirlenecek ölçütlere göre; hane içindeki kişi başına düşen geliri, on altı yaşından büyükler için belirlenen aylık net asgari ücretin 1/3’ünden az olan kişilerden fakir ve muhtaç durumda bulunanlar da bu Kanun kapsamındadır.)

2- 2828 sayılı Kanun kapsamında engelli evde bakım yardımı almamak (her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olduğu bakım raporu ile tespit edilenler)

3. Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olduğundan elektrik desteğine ihtiyaç duymak,

4. Kronik hastalığına ve cihaz kullanması gerektiğine ilişkin geçerli sağlık raporuna sahip olmak, şartlarının tamamının sağlanması gerekmektedir.

Asgari ücretle çalışan veya sadece emekli geliri olan ailelere cihaza bağlı hastaları için bu kapsamdaki elektrik tüketim desteği verilmemektedir.

Faydalanabilme şartlarının ailelerin gelirine göre belirlendiği ifade edilmektedir. Zaten geliri aylık net asgari ücretin 1/3’ünden az olan ve düzenli sosyal yardımlardan faydalanan haneler bu hastaları olmasa da elektrik tüketim desteği yardım programından faydalanmaktadırlar.

Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların hane içindeki kişi başına geliri aylık net asgari ücretin 1/3’ünden fazla, 2/3’ünden daha az olan ve evde bakım ücreti alanlara elektrik desteği verilmemektedir.

Elektrik desteği programından faydalanabilmek için başvuru şartları “kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastalara nasıl elektrik desteği verilmeyeceği’ üzerine hazırlanmıştır. Bu durumda da ülkemizde binlerce cihaza bağlı olan hasta varken, Bakanlığın bu koşullarını sağlayabilen sadece 144 hane bu destekten faydalanabilmiştir.

Sağlık kurulu raporu ile ağır engelli olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan ve kronik hastalığı nedeniyle de cihaza bağımlı şekilde hayatını sürdürmek durumunda bulunanların Bakanlığa göre ‘muhtaç olmadığı’ gibi bir paradoks ortaya çıkmaktadır.

Bu durum 28.02.2019 tarihli 30700 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 795 sayılı “ihtiyaç sahibi hanelere elektrik tüketim desteği verilmesi’’ Cumhurbaşkanı kararının 5. Maddesi 2. Fıkrası belirtilen ‘’Elektrik tüketim kapsamında yapılan ödemeler, diğer sosyal yardımlar ve aylıklar için yapılacak muhtaçlık hesaplaması ile genel sağlık sigortası gelir tespitinde gelir olarak dikkate alınmaz’’ kararı ile de çelişmektedir.

SONUÇ OLARAK;

Günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan, genellikle nöroloji ve göğüs hastalıklarına bağlı ağır kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan binlerce haneye aylık 750 ile 1000 TL arasında elektrik faturası gelmektedir. Bu hanelere aylık 200 TL elektrik desteği vermekten neden imtina edilmekte, yönetmelik maddeleri arasında bin türlü Ali Cengiz oyunu oynanmaktadır.

Zaten bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal bakımdan sıkıntı çeken bu aileler, elektrik parasının yanı sıra tıbbi sarf malzemesi, alt bezi, mama bedeli ve ilaçların fark ücreti gibi birçok büyük yükü yüklenmektedirler.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının hazırladığı Kronik Hastalara Elektrik Desteği Kılavuzunda yer alan faydalanabilme şartları 795 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile çelişkili ve aykırı olduğundan yeniden düzenlenmeli ve gelir durumu ve engelli evde bakım yardımı alma durumuna bakılmaksızın,

-  Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olduğundan elektrik desteğine ihtiyaç duymak,

-  Kronik hastalığına ve cihaz kullanması gerektiğine ilişkin geçerli sağlık raporuna sahip olmak şartlarının sağlayan tüm hanelere elektrik desteği sağlanmalıdır.

 

 

                                Dr. Ergün DEMİR                                  Dr. Güray KILIÇ

 

 Kaynak;

-          Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2021 Yılı Faaliyet Raporu. Rakamlarla Türkiye’de Sosyal Yardım.2021 Kronik Hastalara Elektrik Tüketim Desteği S. 136.

-          3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu

-          https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3294.pdf

-          2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu

-          https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2828.pdf

-          Bakıma Muhtaç Engellilerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik

-          https://www.aile.gov.tr/eyhgm/mevzuat/ulusal-mevzuat/yonetmelikler/bakima-muhtac-engellilerin-tespiti-ve-bakim-hizmeti-esaslarinin-belirlenmesine-iliskin-yonetmelik/

-          28.02.2019 tarihli 30700 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 795 sayılı ‘’ihtiyaç sahibi hanelere elektrik tüketim desteği verilmesi’’ Cumhurbaşkanı karar

-          https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190228-11.pdf

-          A.S.P.B. Kronik Hastalara Yönelik Elektrik Desteği Programı. Sıkça sorulan sorular.

-          https://www.aile.gov.tr/sss/sosyal-yardimlar-genel-mudurlugu/kronik-hastalara-yonelik-elektrik-destegi-programi/

-          Kronik hastalara elektrik desteği kılavuz

-          https://tarsussydv.gov.tr/hizmet/kronik-hastalara-elektrik-destegi