2018 YILI SAYIŞTAY DENETİM
RAPORUNDA SEHİR HASTANELERİ…
Denetim raporunda gördük ki,
şehir hastanelerinin muhasebe servisi yurtdışı
finansörlerin ofisine, hukuk servisi ise Londra’ya taşınmış!
Sayıştay, denetimlerinin sonucunda
hazırladığı raporlarla denetlenen kamu idarelerinin gelir, gider ve malları ile ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve
diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunu tespit etmek, mali rapor ve
tablolarının güvenilirliğine ve doğruluğuna ilişkin görüş bildirmek, mali
yönetim ve iç kontrol sistemlerini değerlendirmekle sorumludur.
Denetlenen kamu idaresinin yönetimi
ise hazırlanmış olan mali rapor ve
tabloların doğru ve güvenilir bilgi içerecek şekilde zamanında Sayıştay’a
sunulmasından, ister hata isterse yolsuzluktan kaynaklansın bu mali rapor ve tabloların önemli hata
veya yanlış beyanlar içermemesinden;
kamu idaresinin gelir, gider ve malları ile bunlara ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer
hukuki düzenlemelere uygunluğundan; mali tabloların dayanağını oluşturan
bilgi ve belgelerin denetime hazır hale getirilmesinden ve sunulmasından
sorumludur.
Sağlık
Bakanlığı şehir hastanelerinin ihale dokümanı ile yatırım ve işletme dönemine
ait sözleşme ve eklerini Sayıştay’dan gizlemiştir.
Sayıştay denetimi sonucunda aşağıda
belirtilen hususlarda denetim görüşü oluşturmak üzere yeterli ve uygun denetim
kanıtı elde edilmemiştir.
Denetim raporunda ‘’Şehir hastaneleri
hakkında Sağlık Bakanlığından yazılı ve şifahi olarak talep edilen bilgi ve
belgeler (Şehir hastanelerinin ihale
dokümanı ile yatırım ve işletme dönemine ait sözleşme ve ekleri, müşavirlik
hizmetleri alımları dâhil) sağlan(a)madığından denetimler, mahallinde temin
edilen ödemeye esas belgeler ve ekleri ile sağlık tesisinin yönetilmesi ve
işletilmesine esas alınan, ıslak imzalı olmayan dokümana (sözleşme ve ekleri
ile diğer belgeler) ve yerinde yapılan tespitlere dayanılarak
gerçekleştirilmiştir” denmektedir. Sayıştay’dan sözleşmelerin gizlenmesi uluslararası denetim
standartlarının ihlalidir.
Tespit ve
değerlendirmelerde yer alan bazı usulsüzlükler;
Muhasebe hilesiyle yapılan
usulsüzlüklerle şehir hastanelerine yapılan ödemeler kayıt dışı kalmış, borçlar
gizlenmiş, talep garantisi kayıt dışı bırakılmıştır.
ü Şehir hastanelerinin muhasebe işlemleri tam,
doğru ve gerçeğe uygun tutarları göstermemektedir.(Bulgu 1)
a) Yapımı devam eden şehir hastanelerinin taahhüt
hesaplarında izlenmemesi,
b) Hizmete giren şehir hastanelerine ait varlık
ve yükümlülüklerin kayıt edilmemesi, kira ödemelerinin hatalı
muhasebeleştirilmesi ve muhasebe içi envanter işlemlerinin yapılmaması,
c) Şehir hastanelerine ait varlık ve yükümlülüğe
ilişkin düzeltme kayıtlarının merkezi yönetim muhasebe yönetmeliğine uygun
yapılmaması,
d) Şehir hastaneleri sözleşmelerinde görevli
şirkete verilmesi öngörülen garanti tutarların muhasebeleştirilip
raporlanmaması;
Muhasebeleştirilmediği
belirtilen hususlar, sadece şehir hastanelerinin taşınır ve taşınmazları ile
sınırlı olmayıp, şehir hastanelerinin varlıkları, kira bedeli ödemeleri gibi
tüm yükümlülükleri, şirketlere taahhüt edilen garanti tutarlarının tümünü
kapsamaktadır.
ü Sağlık Bakanlığı açıkça yasaya aykırı işlemle şirketlerin
borçlarını üstlendi.
Şehir
hastaneleri sözleşmelerinin eklerinde yer alan hükümlerden, görevli
şirketlerin, bu projeler nedeniyle finansman sağlayıcılarına ödemekle yükümlü
oldukları anapara, faiz ve benzeri giderler için idare tarafından, yetkisi
olmadığı halde, üstlenim taahhüdünde bulunulduğu ve bu işlemin mali tablolara
yansıtılmadığı görülmüştür. (Bulgu 2)
ü
Şirketlerin ödemesi gereken Damga Vergisini de Sağlık Bakanlığı ödedi.
“Kullanım
Bedeli” ve “Hizmet Ödemeleri”ne ilişkin olarak görevli şirket tarafından
ödenmesi gereken damga vergisi tutarının, idare tarafından ödenmesi sonucunu
doğuracak şekilde, görevli şirkete yapılan ödemeden kesilmesi yerine eklendiği
görülmüştür.(Bulgu 17)
ü
Olmayan birime garanti ödemeleri yapıldı.
Elazığ
Fethi Sekin Şehir Hastanesinde, tüp bebek birimi bulunmaması ve hizmet
alınmamasına rağmen bu sağlık hizmetleri için laboratuvar hizmetleri altında
belirlenen garanti miktar ve tutarları üzerinden ödemelerin yapıldığı
görülmüştür.(Bulgu 15)
ü
Aynı hizmet için her şehir hastanesinde birbirinden farklı fiyat
verildi.
Miktara
bağlı hizmetlerin temininde, hizmet ödemeleri kapsamında miktara bağlı olarak
birim fiyat üzerinden ödemesi gerçekleştirilen atık, sterilizasyon,
çamaşırhane, yemek ve görüntüleme hizmetlerinin temin ve hizmet ödemelerine
ilişkin alt kalemlerin belirlenmesinde, sınıf ve çeşit açısından belirlenmiş
bir standardın bulunmadığı ve buna bağlı olarak ödeme kalemlerinin
farklılaştığı görülmüştür.(Bulgu 18)
En
düşük birim fiyatlar ile en yüksek birim fiyatlar arasında %1849’a kadar
farklar olduğu görülmektedir.
ü Şehir
Hastanelerine ait sözleşmelerin tadillerinin yetkili makamlar tarafından
usulüne uygun yapıldığına ilişkin güvence elde edilememiştir.
Sözleşmelerin
tadil edildiği yapılan denetimlerde anlaşılmış olup, istenen ihale dokümanının
Sayıştaya verilmemesi nedeniyle sözleşme tadilatları ile bu tadilatlara ilişkin
sürecin sözleşme ve eklerine uygun yapılıp yapılmadığına yönelik tespitin
mümkün olmadığı görülmüştür.(Bulgu 7)
ü İnşa edilen
şehir hastanelerinin hasar görmesi halinde, sigorta geliri
yenilemeye değil şirkete verilecek.
Sağlık
tesisinin büyük bir hasar görmesi ve şirketin mali gücünün tesisi yeniden inşa
etmeye ve kalan kredi ödemelerini yapmaya yetmemesi halinde, hasar nedeniyle
sigorta sözleşmeleri dolayısıyla elde edilecek gelirin, kredi sağlayanlara
aktarılmasını öngörmektedir.(Bulgu 8)
Şirketler eksik, kullanışsız, kalitesiz tıbbi cihazları şehir
hastanelerine teslim etmiştir.
ü Şehir
hastaneleri sözleşme ve eklerinde belirlenen cins ve sayıda tıbbi cihaz ve
ekipmanların sağlık tesisinde bulunmaması.
Şehir
hastanesi sözleşme kapsamında şirket tarafından sağlık tesisi ile birlikte
teslim edilecek olan tıbbi cihaz ve demirbaşlardan bir kısmının (özellikle tüp
bebek ve lazerle göz ameliyatına ilişkin cihazların) denetimler sırasında
gerçekleştirilen fiili sayımlarda sağlık tesislerinde bulunmadığı tespit
edilmiştir. (Bulgu 14)
Yapılan incelemede, şehir hastanelerindeki tıbbi cihazların hem nitelik hem nicelik
yönünden yeterli olmaması nedeniyle kapanan hastanelerden çok sayıda tıbbi
cihazın şehir hastanelerine getirildiği görülmüştür. Bununla birlikte, görevli şirket tarafından tedarik edilen
bazı tıbbi cihazların kullanılamadığına dair doktorlarca düzenlenen
tutanaklar bulunmaktadır.
Yabancı yatırımcılar Türk yargısına güvenmiyor.
ü Sözleşmenin
uygulanması sırasında taraflar arasında doğabilecek hukuki ihtilaflarda ve
ihtilafların çözümünde finansörlerden gelen talepler ile Türkiye Cumhuriyeti
mahkemeleri yerine Londra Tahkimi görevli ve yetkili olmuştur.
Finansman
Sağlayanların Doğrudan Anlaşmasından kaynaklanan veya doğrudan ona ilişkin her
türlü ihtilafın tahkim yeri Mersin Şehir Hastanesinde İstanbul, diğer yedi
şehir hastanesinde ise Londra olarak belirlenmiştir.
Sağlık
Bakanlığı vermiş olduğu cevapta, Şehir hastaneleri projelerinin finansmanın
genelde yurtdışı finansörler tarafından finanse edildiği ve hukuki ihtilaflarda
tahkim yerinin Türkiye olması hususu yabancı
yatırımcılar tarafından Türk yargı sistemindeki çeşitli sorunlar öne sürülerek
kabul görmediği ve bu sebeple bazı Proje Sözleşmelerinde bu yönde
değişiklikler yapıldığı ifade edilmiştir. (Bulgu 5-b)
ü
Sözleşme hükümlerini ihlal eden, işini yapmayan şirkete Sağlık Bakanlığı
tazminat ödeyecek
Şirketin
sözleşme hükümlerini ihlal etmesi neticesinde, sözleşmenin feshedilmesi ile
şirketin erken fesih sonucunda maruz kalınan her türlü ceza ve masrafın geri
ödemesini karşılayacak tutar, idare tarafından tazminat olarak şirkete
ödenecektir. İdarenin, şirketin sözleşme hükümlerini ihlal etmesi veya
sözleşmeyi haksız fesh etmesi halinde doğan ceza ve masraf gibi giderleri neden
ödemek zorunda olduğu anlaşılamamıştır. İdare kendi kusurundan kaynaklanmayan
ve dahli olmayan riskleri de üstlenmiş bulunmaktadır.(Bulgu 9)
Kreditörlerin menfaati
kamunun menfaatinin önüne geçmiştir.
ü Görevli
şirketin menfaatlerinin mahkeme kararı gerektirecek derecede korunmasına
karşılık kamunun menfaatleri için böyle bir koruma öngörülmemiştir.
Şehir
hastanesi sözleşmelerinde, tarafların sorumluluklarını düzenleyen hükümler
uyarınca görevli şirketin sorumluluğuna gidilebilmesi için kesinleşmiş mahkeme
kararı gerekirken idarenin sorumluluğuna gidilebilmesi için kesinleşmiş mahkeme
kararı aranmamasının hakkaniyet ve kamu yararına aykırı olduğu
değerlendirilmektedir.
Görevli
şirketin menfaatlerinin mahkeme kararı gerektirecek derecede korunmasına
karşılık kamunun menfaatleri için böyle bir koruma öngörülmemesi, tam olarak,
kreditörlerin menfaatinin kamunun menfaatinin önüne geçmesidir.(Bulgu 3)
Sağlık Bakanlığı, Sayıştay
denetim raporunda yer alan şehir hastaneleri ihale, işletme ve muhasebe ile
ilgili yapılan
usulsüzlüklere ilişkin kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla aşağıdaki sorulara yanıt vermelidir.
1. Sağlık Bakanlığı şehir
hastanelerinin ihale dokümanı ile yatırım ve işletme dönemine ait sözleşme ve
eklerini neden Sayıştay’dan gizlemiştir?
2.
Muhasebe hilesiyle yapılan
usulsüzlükler ile şehir hastanelerine yapılan
ödemeler kayıt dışı kalmış, borçlar gizlenmiş, talep garantisi neden kayıt dışı
bırakılmıştır?
3.
Neden
sözleşmenin uygulanması sırasında taraflar arasında doğabilecek hukuki
ihtilaflarda ve ihtilafların çözümünde finansörlerden gelen talepler ile
Türkiye Cumhuriyeti mahkemeleri yerine Londra
Tahkimi görevli ve yetkili olmuştur?
4. Görevli şirketin menfaatlerinin mahkeme kararı
gerektirecek derecede korunmasına karşılık kamunun menfaatleri için neden böyle
bir koruma öngörülmemiştir?
5.
Sözleşme hükümlerini ihlal
eden, işini yapmayan şirkete neden Sağlık Bakanlığı tazminat ödemek durumdadır?
6.
Şirketler eksik,
kullanışsız, kalitesiz tıbbi cihazları şehir hastanelerine teslim etti. Neden kabul
komisyonları tutanak tutmadı, şirketlere yaptırım uygulamadı?
7.
Şirketlerin ödemesi gereken
damga vergisini neden Sağlık Bakanlığı ödedi?
8.
Sağlık Bakanlığı yasaya
aykırı işlemle neden şirketlerin borçlarını üstlendi?
9.
Hastane zarar gördüğünde
sigorta geliri yenilemeye değil neden şirkete verilecek?
10. Olmayan
birime garanti ödemeleri neden yapıldı?
Bu sorulara verilecek cevaplar ile şehir hastaneleri için
yapılan kamu spotu reklamında belirtilen sevgi, şefkat, güven ve umudun kimlere
verildiğini ortaya çıkacak ve yepyeni bir dönemin finansörler için mi yoksa
vatandaşlar için mi başladığı görülecektir.
Dr. Ergün DEMİR
Dr.Güray KILIÇ
Kaynak;
Genel Bütçe
Kapsamındaki Kamu İdareleri Denetim Raporları
Sağlık Bakanlığı 2018 Yılı
Sayıştay Denetim Raporu Eylül 2019
Bulgu Listesi; A. Denetim Görüşünün Dayanakları. B. Denetim
Görüşünü Etkilemeyen Tespit ve Değerlendirmeler
Yorumlar
Yorum Gönder